جدیدترین مطالب
روزگاری که کاروان‌ها به سمت هرات حرکت می کردند ، این منارها بودند که آنان را به سمت شهر راهنمایی می‌کردند و در داخل شهر هرات نیز نخستین بنایی که از دور در نظر اول به چشمت می‌خورد، منارها بودند که در گوشۀ شمالی شهر مانند 5 برادر مهربان وصمیمی و مغرور ایستاده بودند و به هر تازه‌واردی اقتدار حکمرانان تیمورشاهی و توجه خاص آنان به ساختن عمارات زیبا و هنر معماری را به رخ می‌کشیدند..تا زمانی که در چند‌قدمی منارها نایستی، عظمت‌شان را آنچنان که باید، درک نمی‌کنی.
مصلی هرات در منطقه باستانی نزدیک به دامنۀ کوه سعید مختار در منطقه یی موقعیت داشته که از قدیم آن را بنام خیابان یاد می شد، که در گذشته به نام خیابان یاد می شد و مرکز اموزش علم و هنر و فرهنگ آن زمان بوده است . از انجایی که پادشاهان تیموری توجه خاصی به بنا نمودن عمارات زیبا و معماری هنری داشته اند.این منطقه در زمان حکمرانی شاهان تیموری در اواسط قرن هشتم الی قرن دهم هجری آباد شده است که به گفته مورخین عهد رنسانس هرات در این دوران بوده است. .گوهر شاد بیگم و همسرش شاهرخ میرزای تیموری برای اولین بار در 820 هجری قمری-اواسط قرن نهم هجری قمری-پروژه اعمار این مجموعه را آغاز نمود که شامل شامل 9 ساختمان و 10 مناره است . 9 ساختمان ان شامل: «مدرسه گوهرشاد»، «مسجد جامع گوهرشاد»، «مدرسه سلطان حسین بایقرا»، «خانقاه سلطان حسین بایقرا»، «مسجد جامع امیرعلی شیرنوایی»، «دارالحفاظ»، «دارالشفا»، «خانقاه اخلاصیه» و «مدرسه اخلاصیه» بود.بخش اعظم طرح در زمان حیات گوهر شاد بیگم بنا شد و پس از مرگ وی درسال861( هـ . ش)، «سلطان حسین میرزا» کارهای باقی مانده را تکمیل کرد و مجموعه مصلی را با درختان کاج، صنوبر و سرو تزئین کرد. مصلی های هرات پنج پایه بوده که هر کدام آنها به دوره های متفاوت تاریخ ما ارتباط دارند؛ مصلی اول را سلاطین کرت هرات بنا نهاده بودند؛ مصلی دومی را امیر تیمور کورگانی ساخته و مصلی سوم یاد گار عهد شاهرخ میرزا و چهارمی مربوط به دوران سلطنت سلطان حسین بایقرأست. مصلی پنجم را نیز سلاطین ازبک بنا نهاده بودند که بوسیله ی سلاطین اول صفویه به اتمام رسانده شده است.هر یک از این مصلی ها دارای صحن و ایوان و گنبدی بودند و دو منار مرتفع نیز داشته اند.
.گوهر شاد بیگم با احداث اولین مدرسه و مسجد جامع که با خشت پخته و کاشی تزئین گردید، موفق به اعمار چهار منار سر به فلک کشیده شد که در اطراف آنها ایوان مقصوره و رواق های مزین به کاشی بر زیبایی مدرسه افزود.گنبد گوهر شاد که آرامگاه گوهر شاد و فرزندانش می باشد از جمله آثاری است که با آب طلا، کاشی و سنگ مرمر تزئین و ترتیب یافت. مدرسه ی سلطان حسین بایقرا از جمله عظیم ترین بناهای تاریخی آن دوران بوده که در بخش میانی آن آرامگاه سلطان حسین بایقرا و فرزندانش قرار دارد که از سنگ مرمر تبریز و کاشی مکتب هرات تزئین گردیده است.مسجد جامع مدرسه اخلاصیه، دارالحفاظ و خانقاه امیر علی شیر نوایی به پایه اکمال رسیده و بر هویت تاریخی این مرکز فرهنگی افزوده است.مناره در هنر و معماری اسلامی از جایگاه خاصی برخودار است و از ویژگی‌های آن می‌توان به جایگاه مشخص مؤذن برای اذان، کاربرد اهداف دفاعی و نظامی و نشان‌دادن قدرت و حاکمیت اشاره نمود. در کنار منار مسجد جامع گوهر شاد گنبدیست که بنام گنبد سبز یا گنبد کلاه درویش یاد می شود و آثار دیگر کاملا از بین رفته است .
.مجموعه ی مصلی هرات از جمله ساحات با ارزش باستانی و تاریخی آسیا است که روزگاری مرکز علم و فرهنگ و هنر مشرق زمین محسوب می گردید که در آن هزاران شاگرد و طالب العلم تحت نظر استادان بزرگ و جهان شمولی چون مولانا عبذالرحمن جامی و کمال الدین بهزاد،مشغول به فراگیری علوم و هنرهای مکتب اصیل هرات بوده اند.متأسفانه، دیدۀ حسود روزگار عظمت و شوکت هرات و دربار مجلل تیموری و آن همه آبادی و آبادانی و فراغ خاطر و آسوده‌حالی و آرامش هرویان را دیده نتوانست. بعد از ویرانی مصلی در زمان سلطنت عبدالرحمان، چیزی که از آن همه ابنیۀ عالیه باقی ماند، ده پایه منار بود و گنبد مزار گوهرشاد و پسرش میرزا بایسنقر که تمام عمارت از بیرون با کاشی‌های هفت‌رنگ منقش و به خطوط ثلث نهایت زیبا و آیات قرآنی، مزین و اندرون صفه و ایوان شبستان به گچ مقرنس و رسمی طراحی و با آب‌رنگ و طلا و لاجورد در کمال مهارت نقاشی شده بود وآن هم مشرف به ویرانی است.
از جملۀ ده پایۀ منار موصوف یک پایه از منار و دو قفسه مسجد جامع گوهرشاد ده سال بعد از خرابی مصلی فرو غلطیدند. منار گوشۀ شمال شرقی مدرسه گوهرشاد و پایۀ منار گوشۀ جنوب غربی مدرسۀ موصوف و منار گوشۀ جنوب شرقی آن که در حال رکوع بود، به مرور ایام یکی بعد از دیگری سر به سجده نهاد و دیگر برنداشت و یک پایه از منار مسجد در همین سال‌های اخیر فرو خفت و اکنون یک پایه از منار مسجد جامع و چهار پایه از منار مدرسۀ میزرا حسین بایقرا باقی و پای متانت بر زمین می‌فشارد. سال‌های طولانی جنگ و بعد از آن نیز بی‌توجهی به آثار تاریخی افغانستان قد منار پنجم را حدود دو درجه خم کرده و او را زودتر از بقیه به سجدۀ ابدی می‌کشاند
