مسجد خواجه پارسا

مسجد خواجه پارسا

بلخ، کهن ترین شهر تاریخ جهان، در شمال افغانستان قرار دارد. پیشینه ی این دیار بلندآوازه به قرن ها قبل از میلاد مسیح باز می گردد. مسجد خواجه پارسا یا مسجد سبز نیز در بلخ واقع شده است. این مسجد یکی از مساجد باستانی و مشهور افغانستان می باشد.

خواجه پارسا که بود؟

ابونصر محمد بن پارسا، شاعر نامی قرن هشتم و نهم هجری است. او از سران و بزرگان آیین نقشبندیه بود که تنها یک رساله به زبان فارسی از خود به یادگار گذاشته است. طبق روایات تاریخی ابونصر در سال 865 هجری از دنیا رفت. دو سال بعد یعنی در سال 867 هجری میر فرید ارغوان، والی بلخ، مقبره ای برای او ساخت.
بعد از مدتی، مسجدی نیز در جوار مقبره خواجه پارسا بنا گشت. این مسجد به مسجد سبز یا مسجد خواجه پارسا مشهور شد.

نمای بیرونی مسجد خواجه پارسا

مسجد ابونصر پارسا تنها مسجد به جای مانده از دوران تیموریان است. این بنا با ارتفاع 27 متر و بر روی سطحی هشت ضلعی ساخته شده است. بر روی ساختمان استوانه ای شکل مسجد، گنبدی بسیار زیبا و منقش قرار گرفته است. این گنبد دارای چهل و هشت برآمدگی هلالی شکل یا به اصطلاح دندانه می باشد.

سر در ورودی مسجد خواجه پارسا نیز به شکل هلالی و پوشیده از کاشی کاری های فیروزه ای رنگ است. در دو سمت این ورودی طاق مانند، دو ستون مارپیچ قرار گرفته است که همچون دو نگهبان همیشه آماده تا به امروز، استوار بر جای خود ایستاده اند.
رواق ها، دیوار های خارجی و حجره های این مسجد همه کاشی کاری شده و پر نقش و شکل هستند. البته گذشت زمان باعث فرسودگی و تخریب قسمت هایی از این کاشی ها شده است. اما روح هنرمندی و صفای باطنی معماران این مسجد هنوز در جای جای آن به چشم می خورد.

شکل داخلی مسجد خواجه پارسا

داخل مسجد خواجه پارسا سبز با کاشی ها و معرق های چشم نواز تزئین شده است. دیوار های داخلی سفید رنگ هستند. ولی محراب مسجد و گوشه های داخلی آن با کاشی های معرق فیروزه ای پوشیده شده اند.
مسجد خواجه پارسا در گذشته سالن ها و رواق های بزرگ تری داشته که امروزه از بین رفته اند. ترکیب رنگ هایی که در ساخت این مسجد به کار گرفته شده اند نیز، بر روحانیت و عظمت این مکان افزوده است.
بی شک نماز گزاردن در این مسجد، آبی وسیع آسمان و سپیدی معصومانه آن را در هر رکعت برای بنده تجلی می کند.

گنبد عالی

گنبد مسجد سبز بسیار ماهرانه و با حوصله ساخته شده است. در طراحی این گنبد علاوه بر سبک معماری دوره تیموریان، نقش و نگار ها و اشکال زیبای دیگری نیز وجود دارد. به سبب هلال های برآمده این گنبد را گنبد دندانه دار می گویند. علاوه بر این نام برخی معتقدند که این گنبد به نام گنبد عالی نیز مشهور است. اما عده ای دیگر می گویند که گنبد عالی به کل این بنا اطلاق می گردد.

مسجد خواجه پارسا را با نام های مسجد سبز، مسجد جمعه بلخ و گنبد عالی نیز می شناسند. این بنای ارزشمند باستانی در طول تاریخ سه بار مرمت گشت. اکنون نیز با قامتی فرسوده از حوادث روزگار، روایتگر تاریخ این سرزمین است.

با دیگر آرامگاه‌های کشور افغانستان آشنا شوید

رابعه بلخی

حکیم سنایی غزنوی

ناصرخسرو