حاجی پیاده اولین مسجد مسلمانان در افغانستان

در سه کیلومتری جنوب شهر بلخ، مکانی وجود دارد که به اعتقاد مردم، اولین مسجد مسلمانان افغانستان است. این مسجد که به مسجد نه گنبد یا حاجی پیاده مشهور است، بسیار دیدنی و زیبا می باشد.

تاریخچه و قدمت مسجد نه گنبد

طبق اسناد تاریخی موجود، مسجد نه گنبد جزو بناهای به جای مانده از زرتشتیان و بوداییان است. این مسجد در قرن نهم میلادی و در زمان سامانیان ساخته شده است. تا قبل از حمله اعراب به بلخ، مسجد نه گنبد امروزی، در واقع آتشکده زرتشتیان بوده است.

همچنین بوداییان از این بنا به عنوان معبد یا نیایشگاه استفاده می‌کردند. نام این معبد نیز «نوبهار» بوده و مکانی بسیار مقدس برای بوداییان و زرتشتیان به شمار می‌آمده است.

اما بعد از ورود اسلام به بلخ، این آتشکده یا معبد، به مسجد و عبادتگاه مسلمانان تبدیل شد. نام نه گنبد نیز به دلیل وجود نه گنبد بزرگ آن، بر این مسجد نهاده شد.

معماری ظاهری مسجد نه گنبد

مسجد نه گنبد یکی از زیباترین و جالب ترین معماری‌ها را در بین آثار باستانی افغانستان دارا می باشد. به گونه‌ای که می توان رو به روی آن ایستاد و سال ها تاریخ و رنگ و آیین را از نظر گذراند!

هرچند امروزه بخش زیادی از این معماری چشم نواز از بین رفته است. اما روح هنر، مهارت و توانمندی هنوز در بقایای این اثر دیده می شود.

نه گنبد این مسجد بر روی شش پایه بزرگ قرار گرفته بوده‌اند. در حال حاضر از گنبدها اثری نمانده ولی چهار پایه از آن شش پایه هنوز پابرجا هستند.

در اطراف این معبد قدیمی حدود ۳۰۰ اتاقک وجود داشته است. این اتاقک ها برای تدریس و آموزش آیین بودایی استفاده می‌شده‌است. همچنین به عنوان محل اسکان موقت مسافران آن مسیر نیز کاربرد داشته‌است. علاوه بر اینها، مراسمات مذهبی نیز در این اتاق‌ها و حجره‌ها برگزار می‌شده‌است.

تزئینات و گچ کاری‌های زیبای این بنا بسیار دیدنی می‌باشند.

مسجد نه گنبد، زیبا همچون مسجدالحمراء

ابن بطوطه، یکی از جهانگردان مشهور، مسجد نه گنبد را از نظر زیبایی مشابه مسجدالحمراء در شهر غرناطه اسپانیا می‌داند. معماری دلنشین و سبک ساخت سنتی و قدیمی این بنا بسیار تماشایی است. خوش بختانه اقدامات لازم در جهت مرمت و بازسازی این مسجد نیز در حال انجام می‌باشد.

آتیس به شما توصیه می کند سری به شهر کهن بلخ بزنید و در کنار سایر آثار باستانی آن، از این مسجد نیز دیدن کنید!