در کتاب مقدس زرتشتیان(اوستا) که هزار سال قبل از میلاد نوشته شده است، نام هرات ” هریوا” بوده که مروارید تابناک در بحر و فرهنگ و تاریخ آسیا تلقی می گردید.
بر اساس تاریخ یونانی هانام این شهر آریانا بوده و شهر هرات از جمله ولایات هفتگانه “آریانا ویجه” که قوم بزرگ آریایی بودند، به شمار می رفت.ولایت باستانی هرات، از جمله ولایات بزرگ و مهم کشور است که قدمتی به حدود سه هزار سال می رسد. این ولایت از طرف شمال به ولایت بادغیس وجمهوری ترکمنستان، از طرف جنوب به ولایت فراه، از طرف شرق به ولایت غور و از طرف غرب با ایران هم مرز است.
نقشه ولایت هرات
این ولایت یکی از پرجمعیتترین شهرهای افغانستان است و همراه با کابل، مزارشریف و قندهار یکی از چهار شهر بزرگ افغانستان بهشمار میآید. باشندگان اصلی آن به زبان فارسی با لهجه هراتی سخن میگویند.
هرات پیش از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت. و نقش بزرگ را در بازرگانی میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی میکرد. این شهر از لحاظ موقعیت جغرافیایی در طول تاریخ بستر مناسب تلاقی تمدنهای شرق و غرب نیز بهشمار میرفت. از اینرو این شهر یکی از گهوارههای تمدنی تاریخ پربار خراسان شناخته میشود.در گذشتههای دور گفته میشد که “جهان اقیانوسی است و دراین اقیانوس مرواریدی هست و آن مروارید هرات است.”
هرات، دارای ۱۵ ولسوالی می باشد که شامل انجیل، گذره، پشتون زرغون، کرخ، کشک رباط سنگی، گلران، کهسان، غوریان، زنده جان، ادرسکن، شیندند، فارسی، اوبه، چشت شریف و کشک کهنه می شود.
شهر هرات مرکز این ولایت است. که طبق برآورد منابع داخلی، یک میلیون از جمعیت سه میلیونی ولایت هرات، در این شهر زندگی می کنند. میتوان به جرات گفت که درخشان ترین دوران هرات مربوط به زمامداری تیموریان بر می گردد که عصر رنسانس شرق را رقم زدند. شماری از مشهورترین عارفان، ادیبان و هنرمندان مسلمان از این ولایت سربلند کردهاند از جمله خواجه عبدالله انصاری، احمد بن رجا، مولانا جامی، امام فخر رازی
بناهای تاریخی
بیش از ۸۸۰ بنای تاریخی که نمادهایی از تاریخ کهن و درخشان هرات می باشد، به ثبت رسیده است که از مهمترین آنها مسجد جامع بزرگ، مصلى (منارهها)، ارگ (قلعه اختیار الدین)، آرامگاه خواجه عبدالله انصاری، سنگ هفت قلم، خانه زرنگار، مسجد خرقه مبارک، آرامگاه گوهرشاد بیگم، عمارت نمکدان، حوض ملک، و پل مالان، از جمله این بناهای تاریخی میباشند.
از مهمترین محصولات کشاورزی این ولایت می توان به زعفران و انگور اشاره کرد که در حال حاضر بیش از 50 نوع انگور در این ولایت موجود می باشد.