جدیدترین مطالب
گالری
اعتقاد و باور تاریخی مردم در مورد شهر آی خانم
در مورد شهر آی خانم داستانها و افسانههای زیادی وجود دارد عده ای بر این باورند که در روزگاران دور دختری بسیار زیبا به نام آی خانم در افغانستان زندگی می کرد. آی خانم آنقدر زیبا بود که مردم عکس او را بر روی ماه می دیدند. به همین دلیل او را ماه بانو نیز نامیده بودند.
آی خانم در بین مردم عادی و شاهزادگان و پادشاهان دلباختگان زیادی داشت. هر کدام از این دلباختگان سعی داشتند خود به وصال آی خانم دست یابند و با هم رقابت می کردند. در نهایت یکی از شاهزاده ها آی خانم را دزدید و به شهری دیگر برد. شاهزاده قلعه ای برای ماه بانو ساخته و او را در آن پنهان نمود. سرانجام آن شهر به نام آی خانم یا ماه بانو معروف شد.
داستانی که خواندید، اعتقاد و باور تاریخی مردم شهر آی خانم می باشد. این شهر تاریخی که گفته می شود سنگ بنایش به دست اسکندر مقدونی نهاده شده، به شهر ماه بانو نیز شهره است. سنگ بنای آی خانم یا ماه بانو قدمتی حدود سیصد سال قبل از میلاد مسیح دارد. این سنگ اکنون در موزه ی شهر کابل نگه داری می شود.
موقعیت جغرافیایی شهر باستانی آی خانم
شهر آی خانم یا ماه بانو به صورت یک تپه ی نسبتا هموار باستانی بر بالای یک بلندی واقع شده است. این شهر در تقاطع رود های آمودریا و کوکچه در ولسوالی دشت قلعه ی ولایت تخار قرار دارد. آی خانم یا ماه بانو نزدیک به ولسوالی خواجه غار ولایت تخار نیز می باشد. و از قندوز حدود صد کیلومتر فاصله دارد.
نمای ظاهری شهر باستانی آی خانم
شهر آی خانم یا ماه بانو به صورت مثلثی شکل ساخته شده است. دو ضلع این مثلث با آب احاطه شده و ضلع سوم محل استقرار برج و باروی شهر بوده است. معماری این شهر ترکیبی حیرت انگیز از هنر یونانی و هندی است. شاهکاری که اوج شهرسازی های باستانی غربی و شرقی را به نمایش گذاشته بوده است.
.هر چند که این شهر باشکوه نیز از گزند روزگار در امان نمانده ولی زیبایی مسحورکننده ی آن حتی در مخروبه هایش به چشم می آید.
قصر حکومتی شهر در قسمت مرکزی آن قرار داشته است. سایر مکان ها از جمله معبد، مکتب و دیوان خانه ی حکومتی نیز در اطراف قصر واقع بوده اند. هر کدام از این بناها خود کتابی مصور و زیبا در هنر ساخت و ساز یونانی بوده اند.
چگونگی کشف شهر باستانی آی خانم
جغرافی دانان یونانی حدود دو هزار سال پیش در مورد شهری به نام اسکندریه اوکسیانا نوشته بودند. اما نمی دانستند که این شهر باستانی در کدام یک از کشور های آسیا گمنام مانده است. سال های زیادی مورخان و باستان شناسان به دنبال آثار سپاهیان اسکندر در شرق می گشتند. به این امید که بتوانند شهر باستانی اسکندریه اوکسیانا را بیابند.
تا این که در سال 1944 میلادی یکی از سربازان قوای سرحدی افغانستان کوزه ای پر از سکه در مخروبه های شمال افغانستان پیدا کرد. اندکی بعد مورخان متوجه شدند که این مخروبه های قدیمی در ولایت تخار افغانستان همان شهر باستانی گمشده می باشد.
باور تاریخی مردم در مورد نام شهر آی خانم
آی خانم کلمه ای ازبکی و به معنای ماه بانو می باشد. اکثر مردم آی خانم نام شهرشان را همنام با دوشیزه ای زیبارو می دانند که در گذشته های دور می زیسته است. آن ها افسانه ی زیبایی این دوشیزه را نسل به نسل و زبان به زبان برای هم تعریف می کنند.
عده ای از مردم نیز نام آی خانم را برگرفته از نام های سلین و لونا الهه های مهتاب یونان و روم باستان می دانند. گروهی دیگر نیز نام آی خانم یا ماه بانو را به آناهیتا، الهه ی عشق نسبت می دهند.
هر چه که هست دلالت بر پیشینه ی پر رمز و راز این شهر دارد. شاید روزی دخترک زیباروی افسانه ها خودش به خواب کسی آمد و پرده از این راز و رمز تاریخی برانداخت! شاید هم الهه های باستانی رومیان و یونانیان در پرده اندازی از این راز باشکوه گوی سبقت را از دخترک زیباروی ربودند! به هر حال این راز نیز همچون رازهای بی شمار دیگر روزی برملا خواهد شد.
آی خانم یا ماه بانو همچون سایر شهرها و ولایات افغانستان زخم خورده ی جنگ ها می باشد. ترکش ویرانی هایی که در تاریخ افغانستان دامن گیر آثار باستانی ارزشمند این آب و خاک شد، به آی خانم نیز اصابت نمود. علاوه بر آن شواهد تاریخی می گویند که آتش سوزی هایی نیز در این شهر صورت گرفته بوده است. در این میان عده ای سودجو نیز با بی رحمی منابع و ثروت آی خانم را به تاراج بردند.
امروزه از آن همه شکوه و زیبایی چیزی نمانده جز یک میدان خالی در وسط شهر. فقط شماری از آثار این شهر باستانی در موزهِ ملی کابل وجود دارند. این آثار روزنه های امیدی هستند که شاید بتوانند از روزگار شکوه و شوکت آی خانم حکایت کنند. تا شاید باز شاهزاده ای برای او قلعه ای بسازد و زیبایی از دست رفته اش را بازگرداند.