پامیر، بام جهان

پامیر، بام جهان

پامیر ملقب به بام جهان نام رشته کوهی ا‌ست که در جنوب شرقی آسیای مرکزی قرار دارد. این رشته کوه به هیمالیا متصل و مشرف به زنجیره کوهستان‌های تیان شان، قراقروم، کونلون و هندوکش است.

  پامیراز واژه پای‌میر به معنای پای میترا ( خدای خورشید) گرفته شده است. این رشته کوه در میان بلندترین مناطق کره زمین قرار دارد. به همین سبب از گذشته‌های دوری لقب « بام جهان» را به آن داده بودند.

مساحت رشته کوه‌های پامیر ملقب به بام حهان حدود 70000 کیلومتر مربع تخمین زده شده است. ارتفاع این سرزمین از سطح دریا عمومأ حدود 4000 متر است اما ارتفاع بلندترین نقطه آن 7649 متر ( 25095 پا) است.

وضعیت آب و هوایی

 به سبب ارتفاع بلند این رشته کوه، آب و هوای آن بسیار سرد است؛ به گونه‌ای که زمستان در این منطقه هفت ماه به طول می‌انجامد و درجه حرارت گاهی به 48- درجه می‌رسد.

 بادهای سردی در این سرزمین می‌وزد که شدید نیست. باوجود آب و هوای خشک، دریاچه‌های متعددی در این منطقه وجود دارد که از آن جمله می‌توان به دریاچه قره‌کول با 300 هزار متر مربع و ساری‌گول با 4267 متر مربع مساحت، اشاره کرد.

رشته کوه پامیر ملقب به بام جهان کشورهای تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان، پاکستان و چین را به هم وصل کرده است. بخش اعظم این رشته کوه در کشور تاجیکستان و قرقیزستان واقع شده است و مابقی آن به افغانستان و پاکستان تعلق دارد.

در شرق به دشت‌ها و ریگزارهای ترکستان چین منتهی می‌شود، در شمال به فرغانه، از طرف غرب در طول سیلاب‌هایی که آمودریا از آن تشکیل شده به پستی می‌گراید و در جنوب آن رشته کوه قراقروم قرار دارد.

رشته کوه های هندوکش

معادن

پامیر دارای منابع و ثروت‌های طبیعی زیادی است. ثروت‌های زیرزمینی این منطقه، مولیبدن، تنگستن، فلزات کمیاب، میکا و سنگ‌های کریستالی است. معروف‌ترین سنگ لاجورد پامیر که از زیبایی آن در ادبیات و ترانه‌های محلی افغانستان یاد شده نیز از همین منطقه به دست می‌آید.

در پامیر بلندترین قله آسیای مرکزی، وسیع‌ترین یخچال‌های طبیعی و مرتفع‌ترین زمین‌های زراعتی جای گرفته است.

 بنابر وضعیت طبیعی رشته کوه پامیر، تنها فعالیت اقتصادی در این منطقه دامداری به روش کوچ نشینی است که با استفاده از مراتع طبیعی انجام می‌شود. چراگاه‌های این منطقه برای گاوهای تبتی مناسب است، زیرا با سرما و فشار کم هوا سازگاری دارند.

پوشش گیاهی

تنوع شرایط طبیعی و جغرافیایی پامیر، خاک و پوشش گیاهی متنوعی به وجود آورده است. در پامیر غربی بیشتر خاک‌های « دارچینی – کوهستانی» در کوه‌های بلند پراکنده شده است. تقریبأ همه جای این منطقه بوته‌زار است و درخت‌هایی نظیر بید، سپیدار، توت، سیب وحشی، گردو، گلابی جنگلی و زردآلوی وحشی، رشد کرده‌اند.

این نوع درختان اساسأ در دره رودهای پنج، شاه دره، و وخان گسترده شده‌اند. در پامیر شرقی درختی نمی‌روید و بیشتر رستنی‌های آن را گیاهان خاص دشت‌های کوهستانی مرتفع از خانواده گون‌ها و گیاهان خشک‌زی تشکیل می‌دهد.

در دشت‌ها و فلات‌های کوهستانی مرتفع، چراگاه‌های مهمی قرار گرفته است. در این مناطق جانوران زیادی نیز زندگی می‌کنند. از جمله حیواناتی که در این رشته کوه زندگی می‌کنند عبارتند از: قوچ کوهی، یوزپلنگ، خرس، گراز، موش خرما، موش صحرایی، خرگوش، روباه، مرغابی سرخ، غازهای هندی، کبک دری، شاهین، هما و کرکس.